02 nov Heeft jouw kind Hyperventilatie? Vul hier de checklist in!
Wat is hyperventilatie?
Scroll snel naar:
Hyperventilatie betekent te veel (hyper) ademen (ventilatie). Verwar hyperventilatie niet met snel ademen. Sneller ademen als je gaat sporten is namelijk heel normaal en gezond.
Bij hyperventilatie is dus je ademhaling ontregeld, je haalt te veel adem. Hierdoor komt je lijf in gereedheid voor actie. Je ademt alsof je zware inspanning hebt geleverd terwijl je in bed ligt, op een stoel zit of met iemand praat. Het voelt dan alsof je net een sprintje hebt getrokken naar de trein.
Wat doet hyperventilatie met het lichaam van kinderen en jongvolwassenen?
Ademhalen gaat helemaal vanzelf, je hoeft er niet over na te denken. Wanneer je gaat slapen wordt je ademhaling langzamer, wanneer je gaat sporten gaat je ademhaling snel. Volwassenen halen gemiddeld 15-20 keer per minuut adem.
De ademfrequentie bij kinderen verschilt per leeftijd. Hieronder zie je wat de gemiddelde ademfrequentie is per leeftijd
In je lichaam is continu een verbrandingsproces aan de gang en hiervoor is zuurstof (O2) nodig. Die zuurstof komt je lijf binnen wanneer je inademt, de afvalstof van het verbrandingsproces is koolstofdioxide (CO2) en dat adem je weer uit.
Bij hyperventilatie gaat je ademhaling opeens veel te snel. Vaak wordt het veroorzaakt door stress of spanning, bijvoorbeeld wanneer je een hond ziet waar je bang voor bent of als iemand je iets vervelends verteld. Doordat je ademhaling versnelt verlies je teveel CO2, dat noemen we hypocapnie. Je bloed wordt hierdoor minder zuur (pH stijgt) waardoor de symptomen die passen bij hyperventilatie optreden.
Je lichaam probeert vervolgens de balans weer te herstellen, je bloedvaten te vernauwen en je zenuwen worden extra prikkelbaar. Hierdoor kan je bijvoorbeeld tintelende vingers krijgen, duizelig worden, sterren voor je ogen gaan zien, hoofdpijn krijgen of je benauwd en angstig gaan voelen.
Een hyperventilatie aanval is vaak beangstigend. Je kan een paniekerig gevoel hebben en denken dat er iets mis is met je hart. Gelukkig is hyperventilatie niet echt gevaarlijk. Een hyperventilatie aanval gaat altijd weer over en duurt vaak niet langer dan 10 minuten.
Hoe vaak komt hyperventilatie voor bij kinderen en jongvolwassenen?
Ongeveer 10% van de mensen hebben last van hyperventilatie klachten (3). Het is onduidelijk hoe vaak hyperventilatie voorkomt bij kinderen en jongvolwassenen maar het is wel duidelijk dat het niet zeldzaam is en dat de diagnose vaak gemist wordt. Volgens een onderzoek van blijven 40% van de kinderen die last hebben van hyperventilatie ook in hun volwassen leven deze klachten ervaren wanneer de klachten onbehandeld blijven.
Wie heeft er last van hyperventilatie?
Hyperventilatie komt zowel bij volwassenen als bij kinderen voor.
Volgens het onderzoek van I. D’Alba et all komt het hyperventilatiesyndroom bij kinderen adolescenten vrij vaak voor. Kinderen met astma hebben 10 keer meer kans om hyperventilatie klachten te ontwikkelen dan kinderen zonder astma.
Meisjes hebben vaker last van hyperventilatie dan jongens.
Tot slot kunnen er ook nog andere oorzaken voor hyperventilatie zijn zoals bijvoorbeeld een verkeerde ademgewoonte, het steeds door de mond ademhalen, een luide en stoffige omgeving, te snel en zonder pauzes spreken en bloedarmoede.
Onthoud wel dat hyperventilatie vaak samengaat met angst, onzekerheid, stress en het niet op een juiste manier omgaan met de spanningen die het leven met zich meebrengt.
Wat zijn de symptomen van hyperventilatie?
Bij hyperventilatie kun je last hebben van:
- duizeligheid;
- benauwdheid;
- hartkloppingen;
- pijn op de borst;
- tintelingen in je handen, voeten of gezicht;
- droge mond;
- misselijkheid;
- hoofdpijn;
- klamme handen;
- overmatig zweten;
- beven;
- slap gevoel in de knieën;
- concentratieproblemen;
- angstige gevoelens;
- paniek gevoel;
- een gevoel van flauwvallen.
De symptomen van hyperventilatie wekken vaak angst op waardoor je nog sneller gaat ademhalen, hierdoor wordt de hyperventilatie erger.
Naar therapie voor ademhaling? Julie (12 jaar) vertelde tegen haar ouders dat ze echt niet wilde, ze vond het saai. Julie was erg moe en had last van chronische hyperventilatie waardoor ze niet meer kon turnen wat ze zo graag deed. Toen ze toch bij mij kwam en we aan de slag gingen was ze verbaasd over het effect!“Ik ben helemaal niet meer moe en kan ook gewoon weer sporten!”Julie trainde bij ons met een hartslagmeter en ontdekte dat haar hartslag met wel 10 slagen per minuut zakte als ze even aandacht had voor haar ademhaling.“Ik ga dit veel vaker doen want dan ben ik veel minder snel moe”Tijdens het turnen vindt ze het nog wel moeilijk om toe te passen. Heel logisch, als we nog een paar keer oefenen wordt dat ook makkelijker.
Wat is de oorzaak van hyperventilatie?
Hyperventilatie wordt meestal veroorzaakt door stress of angst. Wanneer je erg moe bent over een burn-out hebt heb je eerder kans op een hyperventilatie aanval. Hyperventilatie komt ook voor bij een paniekaanval of een paniekstoornis.
Long-, hart- en hersenaandoeningen kunnen ook hyperventilatie veroorzaken, maar dit komt minder vaak voor dan de mentale oorzaken.
Hyperventilatiesyndroom
Het hyperventilatiesyndroom is een verzameling van symptomen die passen bij hyperventilatie met een mentale oorzaak. Het kan zijn dat het hyperventilatiesyndroom verbonden is met een paniekstoornis.
Hyperventilatie kan ook een chronische aandoening zijn. Dit wil zeggen dat je gedurende een lange tijd, vaak zonder dat je je daar bewust van bent, te snel ademt.
Hoe wordt hyperventilatie bij kinderen en jongvolwassenen onderzocht?
In de jaren 80 was hyperventilatie een veel gestelde diagnose, maar in de jaren die daarop volgde werd deze diagnose in twijfel getrokken. Het bleek dat een hyperventilatie aanval niet altijd gepaard gaat met een daling van de CO2 spanning in het bloed (Hornsveld et al).
Wanneer de arts hyperventilatie vermoed, wordt er onderzoek gedaan door een hyperventilatie provocatie test uit te voeren. Echter kan het zijn dat iemand dus wel hyperventilatie klachten heeft maar de test een negatief resultaat oplevert.
Wanneer de CO2 spanning in het bloed tijdens de test niet daalt maar iemand wel klachten heeft die passen bij hyperventilatie wordt ook wel de diagnose disfunctionele ademhaling gesteld. Dit is een chronische of terugkerende verandering in het ademhalingspatroon die ademhalings- en niet ademhalingsproblemen veroorzaken. Het is een overkoepelende term die het hyperventilatiesyndroom omvat.
Denk je dat last hebt van hyperventilatie? Vul dan onderstaande checklist in en ontvang vandaag nog de uitslag!
Welke behandeling bij hyperventilatie helpt?
Hyperventilatie is niet gevaarlijk, maar het is wel belangrijk dat je het herkend en dat je hulp zoekt. Wanneer je regelmatig last hebt van hyperventilatie is het goed om je eens af te vragen of er een oorzaak is die samenhangt met stress of spanningen. Bijvoorbeeld op school, op het werk of thuis.
Om hyperventilatie te stoppen, moet je het CO2 gehalte in het bloed weer laten stijgen. Hieronder geef ik je meerdere tips. Ik raad je niet aan om in een zakje te gaan ademen, het zakje kan zich vacuüm gaan zuigen wat een naar gevoel geeft.
Ademhalingstraining en ademhalingsoefeningen wordt aanbevolen als behandeling bij hyperventilatie en disfunctionele ademhaling. Wanneer de klachten veroorzaakt worden door angst of paniek wordt een behandeling met cognitieve gedragstherapie aanbevolen in combinatie met ademhalingstraining bij de fysiotherapeut of kinderfysiotherapeut.
Wat kan je zelf kan doen bij een hyperventilatie aanval?
Wanneer je herkend dat je een aanval hebt, doe dan het volgende:
- Probeer rustig te blijven ademen.
- Leg je handen op je buik.
- Laat je buik omhoog komen als je inademt, alsof je buik een ballon is die opgeblazen wordt.
- Ga bewegen, spring bijvoorbeeld 10 keer op en neer, dat doet de aanval altijd verminderen of stoppen.
- Laat je schouders naar beneden hangen en ontspan je nek.
- Probeer achteraf te ontdekken waardoor de aanval veroorzaakt werd, schrijf dat op en bespreek het met je therapeut.
- Zoek hulp.
Het is belangrijk om de oorzaak te achterhalen van de hyperventilatie. Vaak is dat stress of spanningen. Het kan zijn dat je je niet bewust bent van de spanningen die de aanval veroorzaken. In dit geval is het heel belangrijk om hulp te zoeken.
Wat is chronische hyperventilatie?
Bij chronische hyperventilatie adem je gedurende meerdere maanden sneller dan gezond voor je is. Dit is veel minder goed te herkennen dan acute hyperventilatie of een hyperventilatie aanval.
Chronische hyperventilatie is een onderdeel van een disfunctionele ademhaling.
Blijft het lichaam te lang in deze toestand dan gaan de hersenen de minder hoge zuurgraad als normaal beschouwen. Hierdoor houdt het lichaam de hyperventilatie zelf in stand. De hyperventilatie is dan chronisch geworden. De ademhaling zal al bij lichte inspanning verhogen. Het herstellen hiervan kan alleen door de hersenen te leren een hogere zuurgraad weer als normaal te gaan beschouwen.
Bij wie komt chronische hyperventilatie voor?
Chronische hyperventilatie komt zowel bij volwassenen als bij kinderen voor. Het is heel onduidelijk hoe vaak dit voorkomt. Veel mensen met chronische hyperventilatie komen niet bij een arts of therapeut terecht. Wanneer iemand wel bij een arts of therapeut terecht komt wordt de diagnose vaak gemist omdat zowel kinderen als volwassenen met andere klachten komen zoals langdurige hoofdpijn, buikpijn of vermoeidheid. De link met chronische hyperventilatie wordt dan niet gelegd.
Bij kinderen wordt chronische hyperventilatie het vaakst gezien bij tieners, maar het komt ook voor bij kinderen die op de lagere school zitten.
Meisjes hebben vaker last van chronische hyperventilatie dan jongens.
Wat is de oorzaak van chronische hyperventilatie bij kinderen en jongvolwassenen?
Vaak wordt chronische hyperventilatie veroorzaakt door langdurige spanning of stress in het lichaam. Wanneer de spanningen of stress lang aanhouden kan de adem frequentie gedurende lange tijd verhoogd zijn, je lijf is dan in een constante hoge alertheid. Door het snelle ademhalen daalt het CO2 gehalte in het bloed wat zorgt voor verschillende symptomen.
Je lichaam beschikt over een autonoom zenuwstelsel. Dat is het zenuwstelsel wat automatisch werkt en zorgt onder andere voor je ademhaling, hartslag en de werking van je organen. Dit zenuwstelsel bestaat uit twee systemen: het parasympathische zenuwstelsel en het sympathische zenuwstelsel.
Het sympathische zenuwstelsel zorgt voor actie in je lijf zoals het verhogen van je hartslag en ademhaling bij inspanning.
Het parasympathische zenuwstelsel zorgt voor rust en herstel in je lijf zoals het verlagen van je ademhaling en het uitscheiden van darmsappen.
Bij chronische hyperventilatie is de balans verstoord tussen het sympathische zenuwstelsel (actie) en het parasympathische zenuwstelsel (rust). Het sympathische zenuwstelsel is veel vaker actief dan het parasympathische zenuwstelsel waardoor je lijf onvoldoende kan herstellen en tot rust kan komen.
Heel zelden wordt chronische hyperventilatie veroorzaakt door een onderliggende medische oorzaak zoals een aanlegstoornis van de hersenen, een hartafwijking, een probleem met de nieren of een te snel werkende schildklier.
Bij kinderen wordt chronische hyperventilatie gezien bij het Rett syndroom, Joubert syndroom, Dandy Walker syndroom, Leigh syndroom of het Pitt Hopkins syndroom.
Je kan ook last hebben van chronische hyperventilatie als je last hebt van een paniekstoornis of een depressie.
Wat zijn de symptomen van chronische hyperventilatie?
Chronische hyperventilatie kan veel verschillende symptomen geven is vaak moeilijk te herkennen. De klachten kunnen qua ernst per dag verschillen en kan ook voorkomen in combinatie met hyperventilatie aanvallen.
Symptomen chronische hyperventilatie:
- veel zuchten en gapen;
- duizeligheid;
- misselijkheid;
- benauwd gevoel;
- zwarte vlekken of sterretjes voor de ogen;
- wazig zien;
- geluiden die harder klinken of juist heel ver weg klinken;
- hoofdpijn of chronische hoofdpijn;
- buikpijn of chronische buikpijn;
- tintelingen in de handen, voeten of het gezicht;
- vermoeidheid;
- een gejaagd gevoel;
- sombere of angstige gevoelens;
- problemen met inslapen en/of doorslapen;
- concentratie problemen.
Welke behandeling bij chronische hyperventilatie helpt?
Net als bij acute hyperventilatie of hyperventilatie aanvallen wordt ademhalingstherapie geadviseerd. Wanneer de hyperventilatie wordt veroorzaakt door spanningen of stress is het verstandig om naar psycholoog te gaan in combinatie met de ademhalingstherapie en ontspanningstherapie bij een fysiotherapeut, kinderfysiotherapeut of haptotherapeut.
Bij Move & Mind zijn we gespecialiseerd in het behandelen van chronische hyperventilatie. Neem gerust contact met ons op!
Kan chronische hyperventilatie weer overgaan?
Ja chronische hyperventilatie kan weer overgaan maar dat gaat niet vanzelf. Een juiste behandeling is essentieel om van je klachten af te komen. Het woord chronisch is dan ook wat onhandig gekozen, omdat het doet vermoeden dat de klachten de rest van je leven blijven.
Bij een deel van de mensen keren de klachten later in het leven weer terug. Wanneer bekend is dat deze klachten veroorzaakt worden door chronische hyperventilatie kunnen de klachten veel sneller herkend worden en zullen ze met de juiste behandeling ook weer overgaan.
Hyperventilatie checklist voor kinderen en jongvolwassenen
Ontdek of jouw kind last heeft van hyperventilatie en in aanmerking komt voor een gespecialiseerde behandeling!
Literatuur
Marieke Versteegt
Laatste berichten van Marieke Versteegt (toon alles)
- Vacature (kinder) ergotherapeut / kinderfysiotherapeut / kinderoefentherapeut - 12 februari 2024
- Tips bij zorgverzekering stress 2023 - 9 december 2022
- Dystrofie en Complex Regionaal Pijnsyndroom (CRPS) bij kinderen en volwassenen. Een pijnlijke aandoening! - 29 augustus 2022